ادیسه فضایی اثر آرتور سی کلارک

ادیسه فضایی یک داستان علمی تخیلی معاصر است، داستانی که درست در مرکز رقابت‌های فضایی جنگ سرد نوشته شده است. اما کلارک به پیشرفت سریع علم در دنیای معاصر خودش، یعنی نیمه دوم قرن بیست بدبین است و این بدبینی را به شدیدترین شکل ممکن در داستان خودش نشان می‌دهد.

ادیسه فضایی بیش از هر چیز به رابطه انسان و ماشین می‌پردازد، در ادیسه ما سرگشتگی انسان محصور در تکنولوژی را می‌بینیم.

داستان ادیسه فضایی یک بازه چند هزاران ساله را شامل می‌شود، داستان از انسان‌های میمون نما شروع می‌شود که این اشاره‌ای به نظریه تکامل داروین دارد و مسیر رشد انسانی را از همان دوران تا دنیای امروز نشان می‌دهد.

داستان به‌خوبی توانسته به رقابت‌های تسلیحاتی، بمب‌های هسته‌ای و هوش مصنوعی اشاره کند و ازاین‌حیث ارتباط تنگاتنگی با دنیای معاصر خودش و تحولات علمی‌اش داشته است.

داستان یک پیش‌بینی از انتهای مسیری است که رقابت‌های تسلیحاتی و مسابقه فضایی، در دوران اوج جنگ سرد میان دو ابرقدرت وقت، ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی به آن می‌رسد.

داستان ادیسه فضایی به معنای واقعی کلمه، به علم وفادار است. توصیف‌ها به میزان قابل‌قبولی بسیار بیشتر از داستان‌های هم عصر خودش، با علم فیزیک تطابق دارد و کلارک از این وقایع فیزیکی در ایجاد گره‌ها، و همین‌طور گره‌گشایی مختلف داستانش استفاده کرده است.

الگوی سفر در فضا و ساختن یک ماجراجویی فضایی الگوی اصلی داستان است. در این داستان کهن‌الگوی سفر باز هم دست‌مایه‌ای برای آگاهی افراد از وضعیت خود و جهان پیرامونی‌شان شده است.

توصیفات دقیقی که کلارک از مسافرت با شتاب بالا می‌کند این کتاب را برای دقایقی از یک اثر داستانی به یک اثر علمی تبدیل می‌کند.

این داستان یکی از عجیب‌ترین ستینگ‌ها را دارد. داستان از سیاره‌ای ناشناخته و میمون‌ها در آن شروع می‌شود و به یک فضای لایتناهی ختم می‌شود، اما بخش عمده‌ای از داستان در محیط داخلی محصور فضاپیما می‌گذرد.

شکل روایت داستان برعکس کلیت آن خیلی پیچیده نیست، ما یک روایت ساده دانای کلی داریم، راوی داستان آگاهی وسیعی دارد و به ذهن شخصیت‌ها وارد می‌شود. این راوی در گستره چندهزارساله زمان حضور دارد و آن را با جزئیات به تصویر می‌کشد.

شخصیت اصلی این داستان هال است. هال مظهر پیشرفت تکنولوژی و رشد بالای آن است. در شخصیت‌پردازی وی او را صاحب هوش مصنوعی می‌بینیم. هال نماد تکنولوژِی است که از کنترل خارج می‌شود.

قهرمان داستان دیوید بومن است که می‌تواند تکنولوژی را کنترل کند و از آثار مخرب آن جلوگیری کند. بومن تنها شخصتی است که برایش اپیفنی یا کشف و شهود رخ می‌دهد و تغییرهای شخصیتی عظیمی را تجربه می‌کند.

انتهای این داستان از الگوی بازگشت و عادی‌سازی پس از یک بحران طولانی سپری می‌کرد و بومن و به‌عنوان مردی پخته و دنیادیده به جایگاهش باز می‌گردد.